Niewiele jest chyba osób, które choć raz (szczególnie na początku winiarskiej drogi) nie zasugerowały się medalem przy zakupie wina. Jednocześnie – wśród win zgłaszanych przez winiarzy do konkursów – niewiele jest win, które nie otrzymują medalu. 

A gdyby tak podejść do konkursu inaczej? Podkreślać różnorodność win z jednego kraju, skupić się na jakości, a nie tylko technicznej poprawności. Nie przyznawać wielu medali, ale stworzyć listę na której znajdzie się 50 najlepszych win – ułożonych alfabetycznie, a nie w zależności od ilości zdobytych punktów.

Stworzenie takiego konkursu postawił sobie na celu Yiannis Karakasis MW – jeden z dwóch greckich masters of wine, który przed tym nim zainteresował się winem, pracował jako pilot helikopterów w marynarce wojennej.

Pierwsza edycja 50 Great Greek Wines miała miejsce w 2020 roku, kolejna – w 2022. Wina były oceniane w ciemno przez sędziów do których należeli między innymi – Mark Andrew MW, Julia Hadrwig MW (w 2020 roku), Caro Maurer MW, a także – Wojciech Bońkowski MW. W 2022 roku 50 najlepszych greckich win wybierano spośród 460 różnych butelek od 160 producentów.

Pod koniec zeszłego roku miałam okazję uczestniczyć w zorganizowanej przez Ferment degustacji kilkunastu wybranych spośród 50 win. Dziś dzielę się wrażeniami z degustacji. 

Strataridakis Winery, Moscato spinas 2021, PGI Crete

Należąca do braci Kostisa i Manolisa Strataridakisów winiarnia jest uznawana za najdalej wysuniętą na południe winiarnię w Europie. Szczep – Moscato spinas jest klonem najszerzej rozpowszechnionego na świecie muscata (muscat blanc a petit grains) i pochodzi z okolic wioski Spina (leżącej w pobliżu Chanii).

Wino jest lekkie i pełne świeżej kwasowości  Nutom zielonego jabłka, białej śliwki i (jak to bywa w muscatach) – winogrona towarzyszy smak i zapach grejpfruta i pomelo i cytrusowej skórki. Niedostępne w Polsce, w Grecji kosztuje około 12 euro.

Domaine Paterianakis Vidiano 2020, Crete

Vidiano – lokalna, kreteńska odmiana, przez lata rosnąca jedynie między innymi szczepami w starych winnicach, obecnie jest na wznoszącej fali popularności.

Wino dojrzewało jedynie w stalowym zbiorniku i spędziło na osadzie drożdżowym dwa miesiące.  Pachnie brzoskwiniami i dojrzałym jabłkiem, po chwili pojawiają się nuty oliwkowo-ziołowe. W ustach – średnia budowa i kwasowość, gruszkowo-brzoskwiniowe nuty i sporo świeżości. Niedostępne w Polsce, w Grecji kosztuje ok. 12 euro. 

Sarris Panochori Old Vines, 2021 PDO Robola, Cephalonia

Robola to lokalny, występujący tylko na Kefalonii szczep. Przez lata nazwą tą określano wina zarówno z białych, jak i czerwonych oraz czarnych odmian winorośli. Obecnie wiadomo, że czerwona (Rombola Kokkino) i czarna rombola (Mavro Rombola) szczep są jej mutantami. 

Wina z tej odmiany cechuje mocno zaznaczona  kwasowość, ale też – łatwość utlenienia. 

Wino, które miałam okazję degustować pochodzi z założonej w 1981 roku, tarasowej, winnicy znajdującej się na stromym zboczu. Jest bogate, “ciepłe” w odbiorze, pikantne. Limonkowej kwasowości towarzyszy nuta skórki cytrynowej. kopru włoskiego i tarty z gruszką, nie zabrakło też słonych akcentów. Niedostępne w Polsce – w Grecji kosztuje ok. 27 euro.

Tiniakoi Ampelones, Clos Stegasta, Assyrtiko, 2020 PGI Cyclades/Tinos Island

T-oinos to najlepiej znany producent z wyspy Tinos – trzeciej pod względem wielkości (po Andros i Mykonos) wyspy należącej do archipelagu Cyklad.

Założyciele – pochodzący z Corfu Alexandar Avantangelos i francuz Gérard Margeon chcieli tworzyć najlepsze wina Grecji (!) i jednocześnie promować zrównoważoną uprawę na wyspie.  W pierwszych etapach tworzenia wina pomagali im Athanasios Fakorelis – grecki konsultant z Bordeaux i burgundzki winiarz – Nadine Gublin. Cechą charakterystyczną winnic jest bardzo duża gęstość nasadzeń winorośli (pomiędzy 10 a 11.5 tys krzewów/ha). Inspiracja z Bordeaux? Możliwe.

Wino jest gęste, długie, wciąż bardzo młode, pełne liściastych (zielona herbata), kwiatowych (jaśmin) aromatów, odświeżonych przez mocno zaznaczoną, jabłkową kwasowość. Kosztuje ok. 62 euro.

Terrasea Winery – Mikra Thira, Santorini 2020, Assyrtiko/Aidani, Santorini

Therasia przed erupcją wulkanu w XVII w p.ne.e, była częścią starożytnej wyspy Stroggyli. Wybuch sprawił, że powstały Thira (Santorini), Therasia i Aspronisi. 

Mikra Thira (mała Thira) to pierwsza winiarnia na Therasii, założona przez Evangelosa Gerovassiliou. Założenie pierwszej winnicy zajęło mu 7 lat – spędzonych na poszukiwaniach rozsianych po świecie właścicieli działek, którzy opuścili wyspę po trzęsieniu ziemi w 1956 roku. Obecnie na wyspie mieszka jedynie 330 osób, a w zimie – 150.

Wino jest pełne dymnych nut (to zasługa wulkanicznego terroir), przeplatających się z nutami woskowymi i aromatem białych kwiatów, cytryn i dojrzałych gruszek. W ustach – jak na assyrtiko przystało – wysoka kwasowość, mineralność, strzelistość. Cena: 67 euro.

Artemis Karamolegos Winery, 34, 2019, Assyrtiko, Santorini

Nazwa wina odnosi się do 34 wieków, które upłynęły od powrotu ludzi na Santorini po erupcji wulkanu. Wino powstało z owoców starych krzewów (ponad 100 letnich). 10% fermentowało w beczkach. Dojrzewało 8 miesięcy na osadzie z częstym battonage.

Brzoskwiniowo- woskowe, nuty ananasa i przydymienie. W ustach – konsekwentnie – pieczony ananas, brzoskwinia, wysoka kwasowość i bardzo delikatne nuty maślano-orzechowe. Kosztuje ok. 25 euro.

Argyros Estate, Cuvée Monsignori  2019, PDO Santorini

Argyros to winnica założona w 1903 roku, ale wcześniejsze pokolenia rodziny Argyros również zajmowały się produkcją wina. Obecnie posiadają 120 ha winnic – wiele z nich bardzo starych. W przypadku winnicy Monsignori średni wiek krzewów wynosi 200 lat!

Wino spędziło 12 miesięcy na osadzie, niewielka (5%) część dojrzewała w dębowej beczce. 

Ziołowo-kwiatowe, skoncentrowane aromaty przeplatają się z nutami gruszki i melona. W ustach – oleiste, konsekwentnie – pojawiają się białe, dojrzałe owoce, a winu głębi dodaje krzemienna mineralność i typowa dla assyrtiko dobrze zaznaczona kwasowość. Cena: 35 euro.

Akritos Oinos, Adrestea 2020, Chidiriotiko, Lesvos

Chidiriotiko – lokalna, rosnąca na wulkanicznych glebach w zachodniej części wyspy Lesbos (regionie znanym jako Chidira) odmiana, niemal całkowicie zniszczona przez filokserę. 

W 1985 roku, pochodzący z Chidirii Dimitris Lambrou, przekonany, że to właśnie chidiriotiko przyczyniło się do zapomnianej już, popularności win z Lesbos, podjął decyzje o przesadzeniu kilku ocalałych krzewów. Dotąd jednak nie ma pewności, że wszystkie krzewy chidiriotiko rosnące obecnie na wyspie są rzeczywiście tą odmianą. 

Wino pachnie miętą i tymiankiem, towarzyszą im malinowe i lekko śliwkowe, świeże nuty, w ustach – truskawka, świeża wiśnia i tymianek, średnia kwasowość i średnio zaznaczona tanina.  Kosztuje ok. 20 euro.

Gentilini Winery & Vineyards, Iri’s Vineyard 2021, Mavrodaphne, Cephalonia

Rodzinna winiarnia znajdująca się na Kefalonii, produkująca wina głównie z lokalnych odmian – Mavrodafne i Roboli. Założenie winnicy (i zarazem parceli) Iri zajęło 2 lata ze względu na trudności z uprawą winorośli na wapiennej, skalistej glebie.

Aromat jagody i wiśni przeplata się z zapachem ziół (liść laurowy!), w ustach – średnia budowa, tanina i kwasowość. 

Alexakis, Kotsifali 2019, Crete

Alexakis to największa prywatna winiarnia na Krecie. Założona w 1970 roku przez inżyniera-chemika i enologa zarazem – Steliosa Alexakisa i jego żonę Sofię. Winogrona skupują od winogrodników z którymi współpracują od lat. 

Wino pachnie ziołami dodawanymi do sałatki greckiej – oregano i tymiankiem, sporo też nut owocowych (truskawka, maliny). Długie wino o średniej kwasowości. 

Tetramythos Winery, Laurier Noir Nature 2020, Mavrodaphne, Peloponnese

Tetramythos jest obecnie jedną z najlepiej znanych winiarni produkujących wina organiczne w Grecji. Położone wysoko winnice (850 – 1000 mnpm), chłodzone są bryzą z zatoki korynckiej.

Mavrodafne z którego powstało degustowane przeze mnie wino rosło na wysokości 900 m. Wino powstało dzięki aktywności dzikich drożdży, z minimalnym dodatkiem siarki.

Drobne, leśne owoce (dzika malina i jeżyna), pieprzno-ziołowa pikantność, lekko dymne aromaty, lekko przyprawione lotną kwasowością. W ustach – miękkie, średnio kwasowe i świeże.  Wina Tetramythos w Polsce dostaniecie u Terroirystów.

Ktima Zafeiraki, Terracotta 2020, Limniona, Tyrnavos

Biodynamiczne wino z Tesalii (centralna Grecja). Rodzina Zafeiraki produkuje wina od ponad 100 lat. Obecny właściciel – Christos studiował enologię w Atenach, a następnie w kilku miastach we Włoszech. W 2005 roku wrócił do Grecji i założył swoją pierwszą, organiczną winnicę. 

Wino powstało z odmiany Limniona. Fermentowało na naturalnych drożdżach. Fermentowało w 3 tys i 5 tys litrowych drewnianych zbiornikach, dojrzewało w glinianych amforach przez 12 miesięcy. 

Dominują w nim wiśniowe i malinowe aromaty, przeplatajace się z soczystymi, śliwkowymi nutami. Cena: 37 euro.

Oenops Wines, Xinomavro 2020, Macedonia

Winiarnia Oenops została założona w 2015 roku przez Nikosa Karatzasa. Urodzony i wychowany w Macedonii, po studiach w Tesalonikach postanowił wyjechać do Bordeaux – gdzie ukończył enologię. Po kilku latach praktyki i szukania swojego stylu założył własną winiarnię. 

Wino powstało z xinomavro z winnic w Naoussie i Amyndeonie. Po spontanicznej fermentacji w cementowych zbiornikach i otwartych beczkach, dojrzewa przez 10 miesięcy. 

Wino pachnie pomidorem, kuminem i różami. W ustach – suszony pomidor, oliwka, i sporo miękkości i soczystości. Lżejszy styl xinomavro. Kosztuje ok. 15 euro.

Noema, Invicta 2019, Xinomavro, Amyndeo

Noema to nowa winiarnia, założona przez amerykanina – Davida Wittiga. Owoce są skupowane od okolicznych winogrodników, a nad produkcją czuwa grupa enologów.  

Wino dojrzewało w 300l beczkach, przez 6 miesięcy, a następnie 12 miesięcy w butelce. Pachnie pomidorkami cherry, truskawkami i malinami. W ustach – umami suszonych pomidorów, nuty oliwek i róź, wintegrowana kwasowość. Ułożone i pyszne. Cena: 11 euro

Kokotos Estate, Kokotos Estate 2017, Cabernet Sauvignon/Merlot, Attica

Pod koniec lat 70 Anna i George Kokotos postanowili przenieść się z miasta bliżej natury – zamieszkali w wiosce Stamata – 20 km od Aten. Kilka lat później zasadzili pierwszą winnicę, a obecnie tworzą wina zarówno z greckich, jak i międzynarodowych odmian. 

Wino to 90% Cabernet sauvignon i 10% Merlot. Dojrzewało przez 25 miesięcy w beczkach z francuskiego dębu, a następnie – rok w butelce.  

Jest w nim wszystko co dobre połączenie caberneta i merlota mieć powinno – mocną budowę, dobrze zaznaczone taniny i kwasowość. Aromaty ciemnych owoców (śliwka i czarna porzeczka). Wszystko utrzymane w dobrej równowadze. Klasyka. Koszt; ok. 50 euro.

*. sędziowie znali tylko kategorię wina i rocznik w którym powstało, więcej o kategoriach przeczytajcie tu