Noemus Rioja Navarrsotillo Tempranillo Blanco

Tematem dzisiejszych Winnych wtorków są klony/mutanty znanych czerwonych odmian.

Podejrzewamy, że nie wszyscy mogą być zafascynowani molekularnymi podstawami powstawania nowych odmian, dlatego podzieliliśmy tekst na dwie części.

Pierwsza opowiada historię Tempranillo Blanco i losy białych odmian w Rioji.

W drugiej znajdziecie więcej informacji o tym jak powstawały nowe  białe szczepy i czym różni się klon od odmiany.

Skoro mowa o szczepach –  Rioja to Tempranillo. Szczep ten zajmuje większą część winnic regionu, jest też najczęściej uprawianą czerwoną odmianą w Hiszpanii.

Warto jednak pamiętać, że Rioja to również białe wina. Do ich produkcji wykorzystywane są Chardonnay i Sauvignon blanc, ale również ciekawsze, lokalne odmiany. Znajduje się wśród nich znana co najmniej od XVII stulecia Maturana blanca, czy Turruntés (nie mylcie go z galicyjską, popularną w Argentynie odmianą – Torrontes).

Przed zniszczeniem winnic przez plagę filoksery w regionie popularne były Malvasia i Garnacha blanca. Są znane w Rioji do dziś, ale w wielu winnicach ich miejsce zajęła, dająca wina odporniejsze na utlenienie – Viura.

Historia Tempranillo blanco – bohatera dzisiejszego wpisu, rozpoczęła się natomiast niedawno. W 1988 roku Jesus Galilea Esteban odkrył, że jedna z kiści Tempranillo, zamiast przyjąć spodziewaną ciemną barwę stała się  żółto-zielona. Winogrodnik zgłosił interesujące odkrycie do odpowiedniej hiszpańskiej instytucji badawczej. Po 5 latach ustalono mutację i otrzymano pierwsze 100 krzewów nowej odmiany.  

Ponad 10 lat upłynęło nim rada zarządzająca Rioją zaaprobowała wina z Tempranillo blanco w apelacji.

Producentem wina, które dziś chcielibyśmy Wam przedstawić jest Navarrsottillo. Jest to młoda, powstała w 1998 roku winiarnia. Navarrsottillo tworzy wina organiczne i wegańskie.

Serii Noemus (oprócz białego jest również różowe i czerwone) wzięła swoją nazwę od Noego.

Dlaczego?

Biblijny Noe to nie tylko autor arki, ale także pierwsza biblijna postać, która upiła się winem.

Noemus Tempranillo blanco to wino ciężkie, oleiste i niełatwe do picia “solo”. 

Typowymi dla Tempranillo blanco aromatami są owoce tropikalne i białe kwiaty. W dziś opisywanym winie owoców tropikalnych nie dostrzegliśmy. Białe kwiaty pojawiają się, wraz z aromatem cytryny i drożdży, ale niestety także zapachem alkoholu. W ustach zaznaczona kwasowość, lukrecjowa lekka słodycz, czasem pojawia się także brzoskwinia i zbyt mocno dojrzałe jabłko. Nie mieliśmy w domu składników by sprawdzić jak łączy się z jedzeniem, ale podejrzewamy, że dobrze by się je piło  w mało oczywistym  towarzystwie kaczki z jabłkami, albo tłustszej ryby.

Wino jest dostępne w Wino&jazz, cena: 35 zł.


Przechodząc do kwestii molekularnych.

Pierwsza sprawa to kolor najstarszych odmian winorośli.

Obecnie uważa się, że odmiany, które dały początek znanym dziś szczepom winorośli miały czerwoną skórkę. Białe odmiany powstawały natomiast w wyniku mutacji w genach odpowiadających za produkcję czerwonych barwników – antocyjanów.

Jak powstawały (i nadal powstają) te mutacje?

Prawdopodobnie dzięki retrotranspozonom, czyli fragmentom DNA które mogą przemieszczać się z jednego miejsca nici DNA w inne. Fragmenty te szczególnie często występują w roślinach.

Ich wbudowanie w ważną sekwencję odpowiadającą za powstanie czerwonego barwnika prowadzi do wyłączenia produkcji pigmentu i w ten sposób czerwony dotąd szczep, po skrzyżowaniu z inną zmienioną w ten sam sposób odmianą, mógł dać odmianę białą.

Czy istnieją inne sposoby, by czerwona odmiana zmieniła kolor gron?

Oczywiście tak. By wyłączyć produkcję barwnika wystarczy  jedna drobna mutacja (a nie koniecznie wbudowanie sporego fragmentu DNA). Możliwa jest również zmiana nie na poziomie samej sekwencji DNA, ale jego modyfikacji.

Oczywiście w przedstawionych przykładach zmiana koloru gron to tylko dobry przykład jak dany szczep może zmienić swoją charakterystykę. Te same mechanizmy odpowiadają również za powstawanie klonów różniących się smakiem (Brunello – Sangiovese) tolerujących różną glebę (różne klony Nebbiolo) czy warunki atmosferyczne. Im starszy szczep, tym więcej miał czasu na ustalenie nowych klonów, stąd też np. duża ilośc klonów Pinot noir.

Klony różnią się między sobą bardzo nieznacznie pod względem sekwencji genetycznej, ale popularne stwierdzenie, że są mają identyczną sekwencję DNA, w większości przypadków nie jest prawdą.

Jaka jest zatem różnica pomiędzy klonem, a odmianą?

Z punktu widzenia rolnika – w zasadzie żadna. Z punktu widzenia genetyka – duża. By powstał nowy klon wystarczy jedna mutacja i dalsze rozmnażanie wegetatywne. Natomiast otrzymać nową odmianę konieczne jest skrzyżowanie dwóch krzewów różnych odmian Vitis vinfera. Jeśli natomiast nowa odmiana powstanie w wyniku skrzyżowania Vitis vinifera i innej winorośli (np. Vitis lambrusca) powstanie hybryda.

W tej edycji Winnych wtorków wzięli też udział:

Czerwone czy białe 

Italianizzato